Φοβηθείτε άφοβα! Αν όχι τώρα, πότε;

Αν προχωράς προς την κατεύθυνση όπου ο φόβος σου μεγαλώνει, βρίσκεσαι στον σωστό δρόμο.
Milorad Pavic, 1929-2009, Σέρβος συγγραφέας

Πριν από πολλά πολλά χρόνια που σήμερα πια μοιάζουν αιώνες πήρα το μεγαλύτερο μάθημα της ζωής μου. Τόσο μεγάλο που σύντομα το έθαψα στα πιο βαθειά συρτάρια της ύπαρξής μου, ανασύροντας από καιρό εις καιρόν κομμάτια και αποσπάσματα καθώς η επανάληψη και πολύ περισσότερο η εφαρμογή του στην πράξη, φοβόμουν, ο ταλαίπωρος, ότι θα με αποδεσμεύσει από μια πραγματικότητα που τόσο λαχταρούσα –και λαχταρώ ακόμη- να ζήσω.
Ο ένας και μοναδικός δάσκαλος της ζωής μου είναι ένα πλάσμα που κινείται με την ίδια άνεση μέσα στις σελίδες βιβλίων όπως, ανάμεσα στην πυκνή ύλη των ονείρων και στις απέραντες πεδιάδες της καθημερινότητας. Το έχω συναντήσει σε ράφια βιβλιοθηκών, στη «γαλαρία» υπεραστικών λεωφορείων, σε ταράτσες εγκαταλελείμένων σπιτιών, σε ξωκλήσια των Κυκλάδων και σε νυχτερινές διαδρομές μεταξύ Γιούτα και Καλιφόρνιας. Ποτέ δεν έμαθα αν με βρήκε ή τον βρήκα και ποτέ δεν ρώτησα. Ποτέ δεν απάντησα στο ερώτημα αν υπήρξε ποτέ ή όχι. Γι αυτό και δεν έχω λόγο να κοινοποιήσω το όνομά του. Μικρή σημασία έχει για εμένα, για εσάς και βέβαια για εκείνους που θα τον διακρίνουν πίσω από τις λέξεις να χαμογελάει κλείνοντάς τους το μάτι.
Τούτη την γκρίζα εποχή που η μία μέρα κρύβει την επόμενη σαν πέπλο θανάτου, πήρα την απόφαση να ανασύρω και να μοιραστώ αυτό το μάθημα, ένα μάθημα πολέμου, ένα μάθημα εξάσκησης μέσα στην τυφλότητα. Ενα τροχειοδεικτικό, έστω, μέσα στο πυκνό μας σκοτάδι. Αυτή είναι η κατάλληλη ώρα, τώρα που ο θάνατος μας αγγίζει στον αριστερό ώμο υπενθυμίζοντάς μας πως είναι η ώρα είτε της υποταγής σ’ αυτόν είτε της τελικής νίκης. Διότι τώρα είναι η ώρα που εμφανίζονται οι πραγματικοί εχθροί ενός ανθρώπου σε μία διάσταση που είναι ταυτόχρονα απολύτως πραγματική, δηλαδή υλική αλλά και ασύλληπτη στην έκτασή της.
Κι ο πρώτος εχθρός ενός ανθρώπου είναι ο Φόβος. Γεννιέται και συχνά πεθαίνει μαζί του. Είναι κρυμμένος πίσω από κάθε στροφή της ζωής. Και επιτίθεται ύπουλα ιδιαίτερα εκείνους που προσπαθούν να τον αποφύγουν, να το βάλουν στα πόδια, ακόμη κι αυτούς που υποτάσσονται σε αυτόν. Ιδιαίτερα με αυτούς είναι ανελέητος. Ο Φόβος απεχθάνεται τους φοβισμένους!
Ο Φόβος δεν υπήρχε πάντοτε. Η εμφάνισή του συμπίπτει με την εμφάνιση της Γνώσης. Στην ανύπαρκτη, πλέον, συνθήκη της απόλυτης άγνοιας, ο Φόβος δεν θα μπορούσε να επιζήσει. Η παραμικρή όμως γνώση και η υπόθεση ότι υπάρχει ακόμη κάτι που δεν ξέρουμε τον θεριεύει και κανείς –όμως, κανείς!- δεν μπορεί πραγματικά να τον αποφύγει.
Μπροστά στον Φόβο, τα ανθρώπινα όντα έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις διαφορετικές στάσεις ζωής, τρεις συμπεριφορές, τρία μονοπάτια: Το πρώτο είναι να μάθουν να τον αναπαράγουν πάνω στους άλλους, να γίνουν δηλαδή τροφοδότες του και πολλαπλασιαστές του. Το δεύτερο είναι να ζήσουν ολόκληρη τη σύντομη ζωή τους φοβισμένοι. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις έχουν πλήρως ηττηθεί. Επιβίωνουν ως ζωντανοί-νεκροί, μη έχοντας καν ξεκινήσει το ταξίδι τους...
Το τρίτο μονοπάτι είναι εκείνο του Πολεμιστή της Γνώσης. Διαβαίνοντάς το, ο άνθρωπος μαθαίνει να αποδέχεται τον Φόβο όχι ως πράξη υποταγής αλλά ως πράξη δεσποτείας επάνω του. Μαθαίνει να τον αντικρύζει χωρίς να του στρέφει την πλάτη. Μαθαίνει να φοβάται όχι για να παγώσει μπροστά του αλλά για να τον χρησιμοποιήσει σαν εργαλείο ή σαν σύμμαχο. Γιατί αυτός είναι ο μαναδικός κανόνας αυτής της μάχης: να φοβάσαι χωρίς να σταματήσεις να προχωράς! Και τότε, εκεί στην άκρη της αβύσσου και του αφανισμού, ο Φόβος ...υποχωρεί. Οχι για μια στιγμή ή για μια περίοδο. Υποχωρεί μια για πάντα. Και μαζί του υποχωρούν μια για πάντα οι συνοδοί του: η αναποφασιστικότητα, η έλλειψη ενδιαφέροντος, σχεδίων, στόχων και ονείρων, η αυτοκαταστροφικότητα, η μοιρολατρεία, η θανατολαγνεία, οι ιδεοληψίες και οι προκαταλήψεις, η αγανάκτηση και η οργή, η ζήλεια, η ανασφάλεια κι εκείνο το αφόρητο αίσθημα της ντροπής εκείνου που αισθάνεται διαρκώς προσβεβλημένος από όποιους και ο,τι τον περιτριγυρίζει.
Τίποτα πλέον δεν σε εμποδίζει από το να αντιμετωπίσεις τον δεύτερο, ακόμη μεγαλύτερο Εχθρό σου.
Ομως γι’ αυτόν, ας μιλήσουμε στο επόμενο τεύχος!

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Parallaxis Ιουνίου!